İnternete Adım Attığınız Anda İz Bırakmaya Başlıyorsunuz

Biraz tedirgin edici, bazılarımız içinde ürpertici geliyor, değil mi? Ama şuan internete bağlandığınız cihazın türü fark etmeksizin, internette geriye dönük onlarca iz bıraktığınızın bilincinde olmanızda fayda var.

“ Ben herhangi bir yere üye olmam, yorum yapmam, resim eklemem, yazı paylaşmam ama…” diyenler, maalesef sizde.

Peki nasıl?

İnternet, en kafa karıştırmayan tabiri ile bir iletişim ağıdır. Erişen, erişilen ve bu noktalar arasında aracılık edenlerden oluşur. Şuan, bir arkadaşınızla telefon veya internet üzerinden herhangi bir servis aracılığı ile yazılı, görsel veya sesli olarak iletişime geçmiş olmanız, servis tarafından sunulan bu hizmet dâhilinde, aynı zamanda loglandığınız ( kayıt altına alınan veriler ) anlamına gelmektedir. Bu durum, herhangi bir internet sitesi ziyaretinizde de, göz atmak için girdiğiniz bir sosyal medya hesabında da aynıdır. Size hizmet sunanların, bazı yasal prosedürler gereği veya teknik anlamda mecbur ya da tedbir amaçlı bu tip kayıtlar yaptığını unutmayın. Bu kayıtlar, genellikle hizmet sağlayıcıları tarafından, teknik gereksinimler amacıyla tutulur. Ama bazıları ise hizmet verdikleri ülkelerin yasal gereksinimlerini karşılayabilmek, onlara karşı sahip oldukları sorumlulukları yerine getirebilmek amacıyla bunu yaparlar.

Buradan da anlaşılacağı gibi sizin her adımınız siz isteseniz de, istemeseniz de kayıt altındadır.

Öncelikli hedefler platformlar

Üyelik, abonelik, katılımcı olarak kendi istek ve rızanızla kayıt gerçekleştirdiğiniz platformlarda, zaten kendi kişisel verilerinizin bir kısmını paylaşıyorsunuz. Fakat kötü amaçlı kişi veya gruplar tarafından, bu tip platformların sıklıkla hedef alınarak, o verilerin ele geçirilmesi gibi durumların olduğu da inkâr edilemez. İşte bu gibi durumlarda, olayın hukuki zemine taşınması itibariyle her şey sizden çıkar ve servis sağlayıcı sorumluluğu altında incelemelerin yürütülmesi yapılır. Artık, o an itibariyle gerekli tedbirleri alsa dahi, bu tip saldırılar neticesinde veri kaybı yaşayan servisler ve platformlar; yaşadıkları maddi ve itibar kayıplarının telafisi için çaba gösterirler.

Buraya kadar, bazı durumlarda sizin de canınızın sıkılacağı ihtimaller olduğundan bahsetmedik evet. Bu sizin rahatlamanıza sebep olmamalı. Aksi takdirde, tedbirsizliğiniz daha can acıtıcı sonuçlar çıkarabilir. Mesela, maddi anlamda. Ya da, kişisel itibarınızın yerle bir olması anlamında.

Tıkla, konuyla ilgili düşüncelerini paylaş.

Bilgisayarınızı açtığınız anda başlıyor desek?

Bilinçli bir internet kullanıcısı, muhtemelen tehlike kaynaklarını veya nereden ne tip tehlikeler gelebileceğini zaten önceki deneyimleri neticesinde biliyordur. Fakat internete bağlı olun veya olmayın, bilgisayarınızı açtığınız andan itibaren, klavye hareketlerinizden mouse tıklamalarınıza kadar her hareketinizin ayrıca kayıt altında olduğunu da bilmenizde fayda var. Belki, güvenlik açısından bunun herhangi bir tehdit unsuru olmadığını düşünebilirsiniz. Fakat bilinçsiz şekilde maruz kaldığınız bir trojan veya virüs tarafından; bu hareketlerinizin depolandığı ve internete bağlandığınız anda hedefteki kişiye iletildiği gerçeği ne olacak?

Bu arada, en masum haliyle klavye ve mouse hareketlerinden bahsediyoruz ama başınızı kaldırıp laptopun kamerasına, ses giriş alanına veya bilgisayar kasanıza bağlı dâhili kameranıza bir göz atmak ister misiniz? Çok masum duruyorlar gerçi değil mi? Biz komut vermeden ne yapabilir ki?

Çok şey…

Sizi korkutmak, ürkütmek, tedirgin ederek paranoyak bir hale sokmak gibi amacımız kesinlikle yok. Sadece, varlığını bilmediğiniz tehlikelerin aklınıza gelmeyecek yöntemlerle, tahmin edemeyeceğiniz yerlerden size ulaşacağını bilmeniz açısından uyarmak istiyoruz.
Çoğu zaman İP adresiniz konusunda bir takım kulaktan dolma veya üstünkörü araştırmalarla sahip olduğunuzu tahmin ediyoruz. Malum, her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının gerçek hayatta sahip olduğu TCKN benzeri, Dünya’daki her internet kullanıcısının da ayrı İP adresi var. Tıpkı, parmak iziniz gibi. Benzersiz ve taklit edilemez. Ama perdelenebilir.

Nasıl?

İnternet kullanıcılarının sahip oldukları İP adresleri, onlara hizmet veren İSP ( İnternet Servis Sağlayıcısı ) servisleri tarafından, statik ( durağan- sabit ) veya dinamik ( hareketli – değişken ) olarak tanımlanabilir. Bu servislerin İP adresleri, bazı özel programlar ve eklentiler tarafından, VPN veya Proxy ( Proxy aslında daha çok özel amaçlı sunucularca farklı portlar üzerinden internete erişim izni sağlanarak yapılır. Yani, daha profesyonel yapılandırma gerekmektedir. ) değişimleri ile perdelenebilir. Yani, bu eklenti veya programları kullanan herhangi bir Türk kullanıcı; Afrika’nın Senegal ülkesindeki herhangi bir şehrin, küçük bir ilçesinde, bayağı aralarda kalmış bir mahallesinden internete erişim sağlıyor olarak görünebilir.

Bu sayede, bir anlamda kendi kimliğini ve haliyle izini perdeleyerek ziyaret ve işlemlerine devam edebilir.

Başlığımızdaki konumuza geri dönecek olursak, buraya kadar en azından ne tip tehlikelerle karşı karşıya kalabileceğinizi, isteseniz de istenmeseniz de kayıt altında olduğunuzu ve hiç olmadığınız yerlerde ve zamanlarda internet üzerinden var olabileceğinizi az buçuk anlamış oldunuz.

Peki ya İz Bırakmak?

Kullandığınız sosyal medya hesaplarındaki paylaşımlarınız, bloglar, izlediğiniz veya dinlediğiniz video ve müzik platformları, alışveriş yaptığınız web siteleri ve daha niceleri. Evet, farkındalığınız var artık!
Artık onların sizi kayıt altına aldığını biliyorsunuz. Peki, bilgisayarınızda da orada yaptığınız tüm önemli işlemlerin, şifrelerin, ödemelerin ( kart bilgileri, ödeme sistemlerindeki güvenlik tedbirleri sayesinde, kullanıcı cihazlarında herhangi bir veri kaydı ile alınamaz. ) kısmi de olsa bilgilerini bilgisayarınızda da var olduğunu biliyor musunuz? Artık öğrendiniz. Tarayıcılarınızdaki önbellek depolama özelliği ve artık birçok tarayıcı da var olan, kullanıcı modu ( tarayıcılar artık her kullanıcı için hesap açabilme özelliğine sahiptir.) dâhilinde, birçok verinizi kendi ön belleğinde bilgisayarınızdaki ilişkili sistem dosyasında depolamaktadır.

Alabileceğiniz Tedbirler

İnternet kullanımı, farkındalık ve bilinç ile yukarıdaki saydığımız olası tehditlere rağmen çokta riskli değil aslında. Peki, nasıl? Bireysel tedbirler sayesinde, bu riskleri minimum düzeye çekebilirsiniz.

• Yabancı bilgisayar ve cihazları mümkün olabildiğince az kullanın. Mecburi durumlar dışında, kişisel verilerinizle giriş yapılan alanları kullanmayın. Kullanıyor olsanız bile, sekme veya tarayıcıları direkt kapatmak yerine, önce güvenli çıkış ile çıkış yapın. Ardından, kullanıcı adı ve şifrenizin kaydını soran hiçbir izin ekranına evet demeyin! Çok daha ötesini istiyorsanız, tarayıcılarda aktif olan “ geçmişi sil “ özelliğini, son giriş yaptığınız süre zarfını kapsayacak şekilde işaretleyerek silin. Son 1 saat örneğin.
  Bu kapsamda, şifreler, kullanıcı adları, ziyaret edilen adresler tarayıcı ön belleğinden kaldırılmış olacaktır.
• Güvendiğiniz siteler dışında, alışveriş başta olmak üzere maddi bir aksiyona girişmemeye çalışın. Gerçi güvendiğiniz siteler çok klişe ve artık geçerliliği olmayan bir tabir. Zira birçok bilinen web sitesi, maalesef tüm tedbirlere rağmen bazı istenmeyen olaylara mani olamıyorlar. Siz yinede, bu söylenenlere kulak asın ve internet üzerinden maddi aksiyonlara olabildiğince az girmeye çalışın.
• Kişisel bilgisayarınızda veya iş bilgisayarınızda, paraya kıyın ve ücretli bir anti virüs programı edinin. Vereceğiniz yıllık XX tutarlı bir anti virüs programındaki anlık güvenlik duvarı uygulamaları ve tedbirleri, parmağınızın tek tuşla XXXX tutarlı bir pishing ( oltamala ) tehlikesinden sizi koruyabilir. Aynı zamanda, dışarıdan sızma girişimleri içinde, izinli portlarınızın kontrollerini 7/24 yaparlar. Standart portlar dışında, dış tehditlerin gizli kapı açma girişimlerini dahi keşfederek, sizi uyardıkları gibi tedbirini de alabilirler. Bu, kişisel verilerinizin çalınmaması açısından alabileceğiniz en büyük ve etkili tedbirdir diyebiliriz.
• Sosyal medya aynı zamanda en büyük kişisel veri saldırılarının olduğu platformlardır. Burada, teknik anlamdan ziyade, daha çok sosyal mühendislik taktikleri ile uzun vadede farkında olmaksızın bir tehlikeye çekiliyor olabilirsiniz. Üstelik burada tüm gerekli bilgileri direkt olmasa da, dolaylı yoldan bizzat ağzınızla vermiş olabilirsiniz.
• Güven, en çok ihtiyacımız olan, en çok önem verdiğimiz beşeri ihtiyacımız malum. Aynı zamanda, başımıza en çok bela getiren zafiyetimiz de. Öyle ki, hâkim olduğunuzu sandığınız tüm bilgisayar kullanımı süresince, sadece ufak bir dalgınlık ya da tehlikeyle sırf “ güvendiğiniz” biri tarafından gelmeyeceğine inandığınız için burun buruna gelebilirsiniz. Üstelik bu defaki sizi sadece maddi kayıplara uğratmaz. Hayatınız boyunca etkisinden kurtulamayacağınız ya da en iyi ihtimalle bir süre hayatı size perişan edecek bir sonuçla karşı karşıya kalabilirsiniz. Unutmayın, sizi en derinden yaralayabilecekler – sizi en iyi tanıyanlardır!
• Eskiye dair ne varsa, bir kenarda bırakmayın. Öncelikle, sizin açınızdan artık bir değeri olmayan şeyleri barındırmadığından emin olun. Eski bilgisayarınız bozulduğunda, tamire verirken “ sadece film izliyorum ben bununla.” deseniz bile, inceledikten sonra yapın yapacağınızı. Ne kadar denk geldiniz bilmiyoruz ama zorbalık ve şantaj gibi olayların birçoğu, bu tip vurdumduymaz hareketleri sonucunda insanları tehdit ediyor internet dünyasında.

Haklarınızın da bilincinde olun!

Tedbirleri de sıraladığımız için, artık son maddeye geldi sıra. “ Haklarınızın farkında olun!”
Artık ülkemizde ve Dünya’da internet üzerinden işlenen suçların veya suça sebebiyet verecek girişimlerin, cezai yaptırımları olduğunu unutmayın. Üstelik derecesine göre çok ağır sayılabilecek cezalar ile.

“ Facebook hesabım hacklendi.” diye, sağda solda derman arayacağınıza; şehrinizin en yakın Cumhuriyet Savcılığına giderek, bir dilekçe ile bunu bildirmeniz yeterlidir. O aşamadan sonraki tüm süreç, artık Emniyet Müdürlüğü bünyesinde görev yapan Siber Suçlarla Mücadele Birimi kontrolündedir. Er ya da geç, belki de sizin artık unuttuğunuz bir dönemde, o konuda gerekli tüm çözümler yapılmış dahi olarak size bilgi verilecektir. “ Yaşasın Adalet!” diye bağırıp, tekrar aynı hatalara düşmeyeceğiniz günler dileğiyle…